جهرم




آثار و ابنیه تاریخی جهرم

بنا به گزارش سازمان میراث فرهنگی کشور تعداد ۵۶ اثر و ابنیه تاریخی در این شهرستان به ثبت رسیده است که تعدادی از آثار مربوط به دوره‌های قبل از اسلام و تعدادی نیز مربوط به دوره‌های بعد از اسلام در این شهرستان احداث شده است. از معروفترین آثار بجا مانده از دوره‌های پیش از اسلام قلعه گبری است که بر روی دامنه شمالی کوه البرز و بر روی تپه‌های شمال غربی شهر قرار دارد. مقبره جاماسب حکیم از دوره سامانی، بند و بست در فاصله ۵/۵ کیلومتری جهرم از دوره ساسانی که برای مهار کردن آب استفاده می شده و چهار طای علویه از دوره سامانی از قدیمی ترین این آثار هستند. و همچنین از آثار بعد از اسلام می‌توان به نمونه‌های زیر اشاره کرد:

بازار جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۹۵۰
مسجد و مدرسه خان جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۹۶۰
مقبره جاماسب حکیم شماره ثبت در آثار ملی: ۹۸۶
مسجد جامع جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۹۸۷
آتشکده چهارطاقی قطب‌آباد شماره ثبت در آثار ملی: ۹۸۸
مقبره شاهزاده فضل بن موسی بن جعفر (ع) جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۱۰۰۴
قدمگاه جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۱۳۱۹
آب انبار حاج آقارضا جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۱۶۲۶
کاروانسرای مخک (۲) جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۶۷۸۲
بقعه شیخ خلیفه جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۶۷۸۳
کاروانسرای مخک (۱) جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۶۷۸۴
سد بند و بست جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۶۷۸۵
چهار طاقی سیمکان شماره ثبت در آثار ملی: ۶۷۸۶
دروازه پیر شبیب جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۶۷۸۷
امامزاده اسدالدهر جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۶۷۸۸
آب انبار مخک جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۶۷۸۹
آب انبار حاج آقارضا جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۶۷۹۰
کاروانسرای آسمانجرد جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۷۲۰۱
تل قلعه جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۷۲۰۲
چهار طاقی زاغ جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۷۲۰۳
تل نقاره خانه شهر خضر جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۷۲۰۴
تل زاغ جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۷۲۰۵
پل گچی اسفل جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۷۲۰۶
تل کراده جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۷۲۰۷
تل قبرستان برایجان جهرم شماره ثبت در آثار ملی: ۷۲۰۸
آسیاب قطب آباد شماره ثبت در آثار ملی: ۱۵۵۷۰
غار سنگتراشان

آثار طبیعی و جاذبه‌های گردشگری جهرم

غار سنگتراشان: غار سنگتراشان یا سنگ‌شکن، بزرگ‌ترین غار دست ساز جهان است.
غارهای طبیعی جهرم: بونیز، وراء، شفق، ویشو، تادوان، اشکفت شیطون.
آبشارهای جهرم: خفر، دررز.
کوه‌های جهرم: البرز کوه، کوه گرم، کوه کر.
چشمه سارهای جهرم: آب گرم، تنگاب، تنگ اوک، تنگ کارزیاد، تنگ خشکنه، تنگ تخه، تنگ تیهو، تنگ ویشو، تنگ رزی، تنگ زندون، تنگ خرزهره، تنگ گله گوری، آب مهدو، آب پیرو، آب چک چک، آب کم، آب سوراخ، آب دلی، آب انجیر، آب نی، آب گردویی، آب نار، آب کوهرو یا دو خمره‌ای، اشکفتو، گدک، دوخار، داربست، خوگونیش، تخته بشکار، گل سیاه، سیا هدون.

خانه‌های قدیمی و اصول ساختمانی آنها

در جهرم خانه‌ها را عموماً از خشت خام و گل می‌ساختند. حتی خانه‌های اشراف و عیان نیز تقریباً با همین مصالح ساخته می‌شد. خانه‌های متمولین و بزرگان معمولاً دارای در ورودی بزرگ بود به طوری که بارها و کالاها و مال التجاره را به راحتی می‌توانستند به خانه بیاورند در حالی که در ورودی خانه‌های افراد متوسط و یا طبقه فقیر معمولاً کوتاه و کوچک بود. علت این امر علاوه بر فقر صاحبان این قبیل منازل که قادر به نصب و تهیه درهای بزرگ نبودند، بایستی مربوط به دوران‌های نا امنی و هرج ومرج سابق دانست، زیرا مهاجمین و یا سپاهیان با این همه تمهید نمی‌توانستند سواره وارد خانه‌ها شده و به قتل و غارت ساکنین آنها بپردازند.

مصالح ساختمانی سنتی
کلیه منازل قدیمی از مصالح زیر ساخته می‌شد:
ساروج:برای تهیه ساروج، خاک معمولی را گل کرده به صورت قرصهایی به قطر نیم متر و ضخامت بیست سانتی‌متر درآورده آنها را در آفتاب خشک می‌کردند. بعداً مقداری خارهای پردوام در سوختن، که خار گنی(goni)نامیده می‌شد آورده به صورت توده‌ای روی هم می‌ریختند و قرصهای گلی فوق را به صورت تلی بر روی خارها می‌پیچیدند. سپس خارها را آتش می‌زدند. پس از مشتعل شدن آتش منافذ دودها با خاک مسدود می‌گردید تا آتش حتی المقدور به کندی پیشروی کند. چون قرص‌های گلی تهیه شده نیز دارای مقداری فضولات قابل سوخت بود، آنها نیز به نوبه خود در نتیجه آتش گرفتن خارها به تدریج گرم شده و شروع به سوختن می‌کرد. بعد از یکی دو روز، توده مزبور را باز می‌کردند تا سرد شود. آنگاه به کمک کلوخ کوبی آن را کوبیده غربال می‌کردند. این ساروج که به صورت خاکی قرمز رنگ در آمده بود با آهک به نسبت (یعنی یک قسمت آهک و پنج قسمت ساروج) با آب مخلوط کرده برای ساختمان به کار می‌بردند. برای آستر کردن حوض‌ها و یا قسمت‌های دقیق ساختمان، باز همین ساروج منتهی با غربالی ریزتر بیخته و با آهک بیشتری مخلوط کرده و آن را به کار می‌برند. معمولاً هر کسی درمحل زمینی که می‌خواست ساختمان سازی کند، ساروج درست می‌شد و چون سوختن ساروج، همواره با بوی بد و دود غلیظ توام بود معمولاً در نیمه شب که همه خوابیده بودند انجام می‌گرفت. روکش حوضها را با ماله بنایی (پس از ساروج کردن) ماله می‌زدند تا ساروج به کار رفته، به تدریج و به ملایمت خشک و محکم شده و شکاف برندارد.
لوله کشی:برای عبور آب، از لوله‌های سفالی به طول تقریباً سی سانتی‌متر استفاده می‌شد، که یک طرف این لوله‌ها گشاد و طرف دیگر آن با لبه‌ای تنگ تر ساخته می‌شد. برای نصب این لوله‌ها ابتدا استاد بنا، یک قشر ساروج مرغوب را در مسیری که می‌خواست لوله کشی کند، پهن می‌کرد بعد دور دهانه باریک تر لوله‌ها، مقداری ساروج مالیده و آنها را در امتداد جریان آبی که باید از آنها بگذرد قرار می‌داد، به طوری که دهانهٔ تنگ سر لوله‌ها، در فراخ لوله دیگر قرار گیرد. سپس روی لوله‌ها یک قشر ساروج ضخیم می‌پوشانید و ماله می‌زد تا ساروج آن شکاف برندارد.
خشت و آجر:این نوع مصالح از زمان‌های بسیار قدیم در تمام نقاط ایران متداول بود. آجرهای قدیمی خیلی بزرگ بود و طول و عرض آنها به پنجاه می‌رسید این آجرها که به نام آجر نظامی نامیده می‌شد گاهی به عنوان «رخ بام» در لبه جلو ساختمان به کار می‌رفت.
سنگ:سنگ‌های ساختمانی را از کوه‌های مجاور جهرم شکسته به وسیله الاغ به شهر حمل می‌شد. وسیلهٔ شکستن سنگ پتک و گاهی به کمک انفجار باروت انجام می‌گرفت. برای حمل سنگ با الاغ از وسیله‌ای به نام «سنگ کشه»استفاده می‌کردند.
(سنگ کشه عبارت بود از چهار مربع و چوب پنجم وسط دو ضلع از نظر استحکام آن‌ها را به هم وصل می‌کرد) این مربع‌ها دوبه دو به صورت دو حلقه در پایین و دو زنجیر آهنی به طول پنجاه سانتی‌متر در دهانه بالا به هم متصل می‌شد و به شکل هفت در می‌آمد. این طرف لنگه هفت مانند، را با لنگه دیگری که به همین شکل بود و به کمک دو زنجیر آهنی در قسمت بالا به هم متصل می‌شد تا بتوانند آنرا بار الاغ کنند و سنگها را با این وسیله حمل کنند. در ساختمان‌های قدیمی تر، به جای این سنگ‌ها، از قلوه سنگهای درشت موجود در مسیل‌ها و رودخانه‌ها استفاده می شده است. سنگ‌ها را پس از آوردن به محل کار، توسط کارگر خبره‌ای، به کمک چکش دسته کوتاهی، آن‌ها را«مچه (mocca) »می‌کردند یعنی سطح آنها را نسبتاً صاف و تا حدودی به آنها نبش می‌دادند تا کاربرد آن‌ها در موقع ساخت آسان تر شود.
گچ:سنگ گچ را از معدن به وسیلهٔ پتک و یا انفجار باروت شکسته و آن را در کوره پخته و به محل ساختمان می‌آوردند. وسیلهٔ ساخت کوره در قدیم خارهای بیابانی بود. در محل ساختمان کارگران بوسیلهٔ کلوخ کوبی آنها را کوبیده و سپس می‌بیختند.
چوب:در جهرم از همان زمان‌های گذشته چوب کم بود، و سقف اتاق‌ها را به طریق تاق زدن پوشش می‌کردند. بعضی اوقات از چوب‌های چنار و یا تبریزی استفاده می‌شد.
ولی چون این نوع چوب‌ها در مقابل موریانه که متأسفانه در مناطق گرمسیری بسیار زیاد است دوامی نداشتند، لذا چندان تمایلی در کاربرد آنها نشان نمی‌دادند. معلوم نیست در چه دوره‌ای به جای چوب‌های فوق از چوب درخت گز استفاده کرده‌اند این چوبها به علت داشتن مواد صمغی و استحکام فوق العادهٔ آن‌ها، موریانه نمی‌تواند آن‌ها را بخورد.
آهک:سنگ آهک را در کوره‌هایی که در خارج شهر بود به کمک خار حرارت داده با الاغ به محل ساختمان می‌آوردند.
برای جلوگیری از ریزش بدنه چاه‌ها، ابتدا چهار عدد چوب در کف چاه به صورت چهارگوش گذاشته و سر آنها را در دیواره چاه با سنگ و ساروج محکم می‌کردند. بعد از روی این چوبها شروع به سنگ و ساروج کردن بدنه چاه می‌کردند این عمل را نعل کشی می‌گفتند.

محله‌های قدیمی جهرم
قدمت شهر جهرم به نقل از منابع تاریخی به پیش از حکومت اردشیر بابکان باز می‌گردد و به همراه پسا (شهر فسای کنونی) و دارابگرد (شهر داراب کنونی) جزء سه منطقه بزرگ خطه فارس بوده‌است. شهر جهرم از دیرباز با ۱۲ محله شناخته می‌شده که با گسترش شهر، محله‌های جدیدی به آن اضافه شده‌است. در حافظه تاریخی اهالی شهر این محله‌ها به دو گروه محله بالا و محله پایین تقسیم بندی می‌شود، اما امروزه این تفکیک کمتر به چشم می‌خورد. پیش از این تقسیم بندی و درسال ۱۲۵۰ شمسی فقط هشت محله داشته‌است که ازاین هشت محله چهار تای آن داخل حصار بوده‌اند. این چهار محله عبارتند از: محله سنان، محله اسفریز، محله دشتاب و محله گازران که همه آنها در بخش غربی شهر یعنی درغرب مسیل پادگان جهرم قرار دارند. محله‌های داخل حصار به علت نزدیک بودن به دستگاه حاکمه از نظر پاره‌ای ویژگیها باسایر مناطق شهر متمایز هستند وهمچنین به خاطر نزدیکی به دستگاه حکومت و داشتن حصار از سایر مناطق آبادتر می‌باشند. بازار و کاروانسرای جهرم که نشان دهنده چهره سنتی شهرهای ایران است درآنجا قرار داشته‌است. بعد از احداث حصار گرداگرد بخش غربی شهر چهار دروازه بر آن تعبیه کردند این دروازه‌ها به دروازه خان، دروازه بی بی، دروازه پیر شبیب و دروازه گاوکشی شهرت داشته‌اند. از حصار جهرم و دروازه‌های آن امروزه اثری نیست به جز دروازه پیر شبیب در بخش شمالی شهر که هنوز بنای آن برجا مانده‌است. از سایر دروازه‌ها فقط در محلی که وجود داشته‌اند نامی از آن مانده، مثل دروازهٔ خان که مسجدی در نزدیکی آن بنا شده و به نام مسجد خان خوانده می‌شود.

محله‌های قدیمی شهر
جهرم قدیم از دوازده محله تشکیل شده بوده که نام‌های آن‌ها چنین بوده است: محله سنان، محله اسفریز، محله دشتاب، محله گازران، محله کلوان، محله مصلی، محله جبذر، محله علی پهلوان، محله ده نو، محله صحرا، محله حسن‌آباد و محله کوشکک.
سنان:
در گذشته هر گاه جمعیت یک آبادی به حد نصاب می‌رسیده و وسعت آن افزایش می‌یافته و چهرهٔ یک شهر به خود می‌گرفته، معمولاً یک مسجد جامع در آن تأسیس می شده و مرکز شهر را به آن اختصاص می‌داده‌اند. از آنجایی که مسجد جامع این شهر در محله سنان جهرم قرار دارد، بنابراین محلهٔ سنان از قدیمی‌ترین محله‌های جهرم می‌باشد و هستهٔ مرکزی این شهر را تشکیل می‌دهد و مانند سایر شهرهای ایران بعد از بنای مسجد، بازار و کاروانسرای شهر در آن احداث شده‌است. لذا سنان مهم‌ترین مرکز عبادی و تجاری شهر را تشکیل می‌داده‌است. محلهٔ سنان در حال حاضر به وسیلهٔ خیابان‌ها و کوچه‌های عریض، از هم بریده شده و انسجام گذشته را ندارد ولی در داخل آن هنوز مجموعه‌ای از خانه‌های سنتی و قدیمی است و همگی از خشت و گل بوده و دارای کوچه‌های باریک و بن‌بست می‌باشد. علاوه بر وجود بازار و کاروانسراها و مسجد جامع در آن مانند سایر محله‌ها دارای حمام و مسجد دیگری در بخش مرکزی آن می‌باشد. این محله با محله اسفریز، محله دشتاب، محله صحرا و محله کلوان مرز مشترک دارد و ظاهراً نام آن از شخص مشهوری به همین نام که در آن زندگی می‌کرده گرفته شده‌است.
دشتاب:
دشتاب در غربی‌ترین محله‌های قدیمی شهر جهرم قرار گرفته است ولی اکنون با گسترش شهر به طرف غرب و کشیده شدن خیابان ولیعصر و توسعهٔ خانه‌های به طرف این خیابان دیگر حالت کناری بودن را از دست داده‌است. همان طوری که از اسم این محله معلوم است در دوران گذشته زمین‌های این محله سرچشمه و منبع آبی بوده که بنا به نظر معمارین شهر از نقطه‌ای که امروزه مشهور به گود پرگان است آب از زمین جوشش می‌کرده و پس از طی مجرای واقع درسمت شمالی بازار به خارج شهر می‌رفته‌است. مشهور است که این گودال به قدری آب داشته و بزرگ بوده که عده‌ای برای شکار مرغابی به آنجا می‌رفتند. شاید وجه تسمیه گود مزبور هم این موضوع باشد و اصل گود پرندگان خوانده می‌شده‌است. قسمتی از محلهٔ مزبور از زه آب مذکور مرتفع تر بوده و شاید هم سدی برای جلوگیری از نفوذ آب در آن نقطه وجود داشته و هنوز هم این قسمت به بست بالا خوانده می‌شود. این محله با محله اسفریز، محله سنان و محله گازران هم‌مرز است و دارای کوچه‌های باریک و بن‌بست همراه با خانه‌های سنتی است.
گازرون:
کلمهٔ گازر به معنی رخت شستن است و این محله دارای مرز مشترک با دشتاب است. ظاهراً از محله دشتاب به این محله جوی آب می‌آمده و در این محل رخت می‌شسته‌اند. لذا نام این محله از اینجا گرفته شده‌است. این محله از محله‌های قدیمی با خانه‌های سنتی می‌باشد. در گذشته با محلهٔ حسن‌آباد یک محله بوده و با افزایش وسعت آن به تدریج حسن‌آباد از آن جدا می‌گردد و محله‌ای جدا تشکیل می‌دهد. این محله در بخش غربی شهر با محله دشتاب، محله سنان، محله صحرا و محله حسن‌آباد هم‌مرز است.
اسفریز:
این محله در شمال غربی شهر قرار گرفته و از محله‌های قدیمی می‌باشد. این نام از کلمهٔ اسفریز، اسپریز و یا اسبریس مشتق شده که همه به معنی میدان است و احتمالاً میدان اسب دوانی بوده و اکنون این کلمه را به صورت اسپریس (جلالیه) به کار می‌بریم. این محله با محله سنان و محله دشتاب هم‌مرز است.
صحرا:
محلهٔ صحرا در جنوب غربی شهر واقع شده است و یکی از محله‌های قدیمی می‌باشد اما قدمت آن به اندازهٔ محله‌های داخل حصار نیست و بعد از تخریب حصار شهر گسترش یافته است. این محله به علت خارج حصار بودن، در فاصلهٔ دورتری از مرکز شهر قرار داشتن و به زیر مزارع و باغ مرکبات بودن به این نام مشهور است. زیرا اهالی این شهر به باغات و مزارع اطراف شهر صحرا می‌گویند. این محله با محله سنان، محله گازران و محله کلوان مرز مشترک دارد.
حسن‌آباد:
این محله جزئی از محلهٔ گازران بوده و با توسعهٔ شهر و گسترش محلهٔ گازران از آن جدا شده و به نام حسن‌آباد خوانده شده است. محلهٔ حسن‌آباد در غربی‌ترین محله‌های شهر واقع شده و با محله گازران و محله دشتاب هم‌مرز است. هر شش محله‌ای که تا کنون ذکر گردیدند در بخش غربی مسیل پادگان جهرم (مسیل کلوان) قرار دارند و به شش محلهٔ بالا شهرت دارند.
کلوان:
مسیل پادگان جهرم (کلوان) از غرب این محله می‌گذرد و از این محله به طرف شرق شش محلهٔ پایین خوانده می‌شود و بخش شرقی جهرم را تشکیل می‌دهند. به خاطر وجود همین مسیل این محله و محله‌های بخش شرقی داخل حصار جهرم قرار نگرفتند.
جبذر:
این محله مانند کلوان در وسط بخش غربی و شرقی شهر قرار دارد و خانه‌های آن بعد از شکل گیری دو قطب غربی و شرقی بنا شده‌است ولی قسمتی از آن (مخصوصاً شرق آن) جزء خانه‌های پراکنده بخش شرقی می‌باشد. این محله دارای خانه‌های قدیمی و سنتی از خشت و گل و کوچه‌های باریک و بن‌بست می‌باشد. این محله در گذشته فقط با محلهٔ مصلی و محلهٔ کلوان مرز مشترک داشته و در حال حاضر با توسعهٔ هر دو بخش شرقی و غربی شهر کاملاً به بخش غربی هم چسبیده‌است. وجه تسمیه این محله از کلمهٔ جبه زر گرفته شده است که طبق شنیده و روایات از ساکنان محله به داستانی بر می‌گردد که درآن یکی از پادشاهان به شهر سفر کرده و جبه‌ای از زر را به یکی از ساکنان محله اهدا می‌کند. در این منطقه افراد باسواد و ملاهای بسیاری زندگی می‌کردند به طوری که از تمام نقاط شهر به جهت مکاتبه و نوشتن نامه، به این محله مراجعه می‌کردند. به همین سبب به این محله گاهی نام " نوشتون " را نیز اطلاق می‌کردند. این محله بستر رشد بسیاری از بزرگان شهر را فراهم کرده است.
مصلی:
مصلی را باید یکی از نقاط قدیمی شهر که بعد از اسلام مورد توجه جمعیت قرار گرفته معرفی نمود و آن را مرکز قطب شرقی جهرم نامید. در جایی که این محله قرار دارد نقطه‌ای از آن معروف به قلعهٔ شیخ است و هیچ معلوم نیست که این قلعه مربوط به چه سالی بوده و فرم بنای آن چگونه بوده است ولی احتمال دارد این قلعه بعد از جابجائی جمعیت از ارتفاعات اطراف به طرف نواحی پست تر احداث شده باشد و با افزایش جمعیت، این قلعه ویران گشته و اکنون هیچ اثری از آن جز نام آن بر جای نمانده است. این محله یکی از محله‌های پرجمعیت جهرم می‌باشد و با محله جبذر، محله علی پهلوان، محله ده نو و محله کوشکک مرز مشترک دارد و در جنوب آن زمینی بوده که مردم برای خواندن نماز مخصوصاً نماز استثقاء به آنجا می‌رفته‌اند و طبیعتاً وجه تسمیه آن از همین جا گرفته شده است. در گذشته در مسجد این محله آیت‌الله سید فخرالدین آیت‌اللهی به اقامه نماز و وعظ مردم می‌پرداخت و پس از وی فرزندش آیت‌الله سید مهدی آیت‌اللهی به این امور اشتغال دارد. در این محله چهار مسجد با نام‌های مصلی، امام رضا، امام زین العابدین (نارنجی) و امام محمد باقر وجود دارد که اصلی ترین و بزرگت رین آن‌ها مسجد مصلی می‌باشد. همچنین مصلای نماز جمعهٔ شهر نیز در این محله قرار گرفته است. مرکز تجاری-مسکونی اطلس که بزرگ ترین مرکز تجاری شهر می‌باشد نیز در مرکز این محله قرار دارد. اولین میدان که در جهرم ساخته شده میدان مصلی می‌باشد که مرحوم شاهنده آن را طراحی کرده بود به گونه‌ای که در وسط آن حوض زیبایی قرار داشت و اطراف آن فضای سبز ایجاد شده بود.
علی پهلوان:
محلهٔ علی پهلوان در بخش جنوبی مصلی قرار گرفته است و بعد از مصلی، در آن خانه سازی شده است و مانند مصلی در ابتدا دارای خانه‌های پراکنده بوده است و به تدریج تمام نقاط آن خانه سازی شده‌است و با محله مصلی، محله ده نو و محله کلوان مرز مشترک دارد و نام آن ظاهراً از شخص معروفی که در آن زندگی می‌کرده و پهلوان شهر بوده است، گرفته شده است و هیچ معلوم نیست او در چه تاریخی در این محله زندگی می‌کرده‌است. همچنین یکی از بزرگترین حسینیه‌های شهر یعنی حسینیه آیت‌الله آیت‌اللهی نیز در این محله قرار دارد.
ده نو:
ده نو یکی از محله‌های شهر جهرم بوده ولی امروزه از آن کم تر نامی برده می‌شود. زمانی که جهرم به ۱۲ محله تقسیم شده بود یکی از محله‌هایی بود که دارای مسجدی مانند سایر محله‌ها به نام مسجد قبله بوده است ولی با توسعهٔ شهر و گسترش محله مصلی، محله علی پهلوان و محله کوشکک در آنها ادغام شده‌است و نمی‌توان به درستی آن را تشخیص داد. حمامی که در بخش مرکزی آن بوده تخریب گشته و به جای مسجد قبلهٔ آن که به مسجد دعا هم شهرت داشته، مسجد امام خمینی بنا شده است.
کوشکک:
این محله با داشتن محیط باز در بخش شرقی آن، امکان توسعهٔ هرچه بیش تر آن را فراهم نموده است و پرجمعیت‌ترین محلهٔ جهرم می‌باشد. این محله از روستاهای اطراف شهرستان بوده که بعد از گذشت سال‌ها با افزایش جمعیتِ شهرنشین در جهرم، به شهر پیوسته است. این محله آرامگاه ید عبدالحسین نجفی لاری را در خود جای داده است. از انتهای آن هر چه به طرف شرق پیش می‌رویم باغ‌های زیادی قرار گرفته است و همچنین در بخش شمالی آن باغ‌های مرکبات قرار دارد و فقط بخش غربی آن با محله مصلی مرز مشترک دارد. ظاهراً وجه تسمیه آن گرفته شده از قصر کوچک است که در مرکز این محله بوده و شاهزادگان ساسانی در آن می زیسته‌اند و اکنون از آن اثری وجود ندارد. لهجهٔ مردم این محله با لهجهٔ عمومی شهر متفاوت بوده و قابل تشخیص است.
محله‌های نوساز شهر:
علاوه بر محله‌هایی که در بالا گفته شد، محله‌های جدید دیگری نیز با توسعهٔ شهر در اطراف آن در حال شکل گرفتن است و مهم ترین مناطق تجمع جمعیت شهری می‌باشند. مناطقی که به طور کامل چهرهٔ یک محله به خود گرفته‌اند عبارت اند از:
مهدیه:
مجموعه‌ای از مناطق مسکونی است که به دنبال خیابانی که به همین نام کشیده شده، به وجود آمده و از سایر محله‌ها نیز جدا می‌باشد و کلیهٔ خانه‌های آن به سبک جدید بنا شده‌اند. در حال حاضر محله مهدیه گسترش یافته و با محله‌های کلوان، شهرک امام و علی پهلوان مرز مشترک دارد.
شهرک انقلاب:
در بخش جنوب شهر در دامنهٔ کوه البرز قرار دارد و چند سالی است که به صورت یک محله وسیع ظاهر شده‌است این محله از مهم ترین مناطق تجمع جمعیت مخصوصاً طبقه جوان می‌باشد. این محله کاملاً مسکونی بوده و در آن مغازه به ندرت دیده می‌شود. این محله مجموعه‌ای از خانه‌های به سبک جدید و خیابان‌ها و کوچه‌های منظم می‌باشد. اخیراً ساخت و ساز در قسمت ورودی (شمالی) شهرک رونق گرفته و اثری از زمین‌های خالی در ورودی این شهرک به چشم نمی‌خورد. این ساختمان‌های جدید به سبک مدرن ساخته شده و جلوهٔ زیبایی به شهرک داده‌اند. استادیوم اصلی شهر در ضلع شرقی شهرک قرار گرفته که شامل زمین فوتبال، زمین مخصوص فوتبال ساحلی، زمینهای والیبال و بسکتبال، دو استخر شنا باشگاه تیراندازی و سالن کشتی می‌باشد. [استادیوم تختی] به محلی برای ورزش صبحگاهی تبدیل شده و افراد زیادی همه روزه به خصوص روزهای تعطیل برای ورزش و نرمش صبحگاهی از نقاط مختلف شهر خود را به این استادیوم می‌رسانند. پارک زیبای لاله در منتهای خیابان فجر قرار گرفته که یکی از زیباترین پارک‌های شهر است. مسجد بزرگ الزهرا که یکی از شلوغ ترین مساجد شهر جهرم است رو به روی پارک واقع شده است. مسجد در حال گسترش می‌باشد و گنبد آن هنوز تکمیل نشده است. خیابان‌های اصلی این محله شامل خیابان‌های فجر و شاهد و قائم می‌باشد.
شهرک شهید سحرخیز:
این محله که در قسمت شمالی شهر واقع شده قدمتی سی و چند ساله دارد که در نزدیکی اداره ورزش و جوانان جهرم واقع شده است.
شهرک شهید دستغیب:
این محله به صورت مجموعه‌ای از خانه‌های دولتی است که به شهر متصل نبوده و به صورت اردوگاهی در بخش شرقی در فاصله دوری قرار دارد و در گذشته جایگاه نظامیان بوده است و به دنبال شروع جنگ، گروهی از جنگ زدگان به آنجا منتقل شده‌اند. اردوگاه آوارگان عراقی نیز در این محل می‌باشد.
خارقان یا شهرک فاطمیه:
این محله یکی از محله‌های جدید می‌باشد (کمتر از دو دهه) که زیر ساخت رفته است و با فاصلهٔ کمی در شمال شهر واقع شده‌است و جمعیت نسبتاً زیادی را در خود جای داده‌است.
شهرک ایثار گران:
این محله هم یکی از محله‌های جدید شهر می‌باشد که در غربی شهر و کنار شهرک انقلاب قرار دارد و هنوز به طور کامل خانه‌های آن ساخته نشده‌است و هنوز جمعیت آن زیاد نیست ولی می‌تواند جمعیت قابل توجهی را در خود جای دهد.
فرهنگ شهر:
این محله هم از محله‌های جدید و در حال شکل گیری است. فرهنگ شهر، همجوار با خارقان (شهرک فاطمیه) واقع در شمال شهر است که به سرعت در حال ساخت و ساز می‌باشد. که جمعیت نسبتاً کمی دارد ولی با توجه به رشد سریع آن به زودی می‌تواند جمعیت زیادی را در خود جای دهد
زیباشهر:
این محله در جوار میدان شهید اسدزاده قرار دارد.

محله‌های الحاق شده:
با موافقت شوراهای اسلامی و تایید بخشداری، فرمانداری و شورای اسلامی شهر جهرم، که جلسه کارگروه آن در استانداری فارس برقرار و مراتب به شورای عالی معماری کشور منعکس شد، چهار روستای تل ریگی، نظام آباد، حیدرآباد و اسلام‌آباد که از توابع بخش مرکزی بودند به شهر جهرم ملحق شدند. این روستاها دارای ۳ هزار و ۳۳۵ خانوار می‌باشند، و همچنین به جمعیت شهری جهرم ۱۳ هزار و ۵۱ نفر افزوده شد.


اماکن زیارتی

امامزاده حسین
امامزاده شاه فضل
امامزاده عبدالطیف
امامزاده سی تن
امامزاده هشت تن
امامزاده ابراهیم
امامزاده شاه حنظلیه
امامزاده اسدالدهر
امامزاده اسماعیل
امامزاده سید قطب الدین
امامزاده شاه حاجات
امامزاده محمد (واقع در جبذر)
امامزاده موسی مبرقع مشهور به پیر پنهان
امامزاده پیر شبیب
امام زاده شاه سراج الدین
امام زاده شاه شهیدان
امامزاده محمد (واقع در خیابان عبرت)
امامزاده حبیب
امامزاده بی بی دو خوهران
امامزاده بی بی گنج بانو
امامزاده شاه سلمان
مقبره خاندان آیت‌اللهی
مقبره سید حسین آیت‌اللهی
مقبره سید فخرالدین آیت‌اللهی
 
 

پارکها

پارک چمران
پارک گلستان
پارک دلگشا
پارک کودک (بوستان جهان دیدگان)
پارک جنگلی
پارک لاله
پارک کوهسار
پارک خیام
پارک بهارستان
پارک اردوگاه
پارک ملاصدرا
باغ ملی
پارک ایثارگران


تهیه آمار: یکم مهر ماه یکهزار و سیصد و نود و هفت

 
روابط عمومی معاونت استانداری و فر مانداری ویژه شهرستان جهرم


.
 
  •  آمار سایت
  •  اوقات شرعی
کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به استانداری فارس بوده واستفاده از آن با ذکر منبع بلا مانع است